Tổng kết từ vựng tiếp theo lớp 9 trang 158

Hướng dẫn Soạn Bài 12 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập một. Nội dung bài Soạn bài Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp) sgk Ngữ văn 9 tập 1 bao gồm đầy đủ bài soạn, tóm tắt, miêu tả, phân tích, cảm nhận, thuyết minh, nghị luận đầy đủ các bài văn mẫu lớp 9 hay nhất, giúp các em học tốt môn Ngữ văn 9, ôn thi vào lớp 10.

1. Câu 1 trang 158 sgk Ngữ văn 9 tập 1

So sánh hai dị bản của câu ca dao:

Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon.

Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.

Cho biết trong trường hợp này, gật đầu hay gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt. Vì sao?

Trả lời:

Gật đầu: cúi đầu xuống rồi ngẩng lên ngay, thường để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý.

Gật gù: gật nhẹ và nhiều lần, biếu thị thái độ đồng tình, tán thưởng.

Như vậy, từ gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt vì tuy món ăn đạm bạc nhưng đôi vợ chồng nghèo rất ngon miệng vì họ biết chia sẻ những niềm vui đơn sơ trong cuộc sống.

2. Câu 2 trang 158 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của người vợ trong truyện cười sau đây:

Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói:

Đội này chỉ có một chân sút, thành ra mấy lần bỏ lỡ cơ hội ghi bàn.

Vợ nghe thấy thế liền than thở:

Rõ khổ! Có một chân thì còn chơi bóng làm gì cơ chứ!

Trả lời:

Người vợ không hiểu ý nghĩa của cách nói chỉ có một chân sút.

Chân sút ở đây có nghĩa là cả đội bóng chỉ có một người giỏi ghi bàn.

3. Câu 3 trang 158 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.

Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.

(Chính Hữu, Đồng chí)

Trong các từ vai, miệng, chân, tay, đầu ở đoạn thơ, từ nào được dùng theo nghĩa gốc, từ nào được dùng theo nghĩa chuyển?

Nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức ẩn dụ, nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức hoán dụ?

Trả lời:

Những từ được dùng theo nghĩa gốc: miệng, chân, tay.

Những từ được dùng theo nghĩa chuyển: vai (hoán dụ), đầu (ẩn dụ).

4. Câu 4 trang 159 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Vận dụng kiến thức đã học về trường từ vựng để phân tích cái hay trong cách dùng từ ở bài thơ sau:

Áo đỏ em đi giữa phố đông
Cây xanh như cũng ánh theo hồng
Em đi lửa cháy trong bao mắt
Anh đứng thành tro, em biết không?

(Vũ Quần Phương , Áo đỏ)

Trả lời:

Có hai trường từ vựng:

+ Chỉ màu sắc: đỏ, xanh, hồng.

+ Chỉ sự vật và hiện tượng liên quan đến lửa: lửa, cháy, tro.

Các từ thuộc hai trường từ vựng lại có quan hệ chặt chẽ với nhau. Màu áo của cô gái thắp lên trong mắt chàng trai (và bao người khác). Ngọn lửa đó lan tỏa trong con người anh làm anh say đắm, ngất ngây (cháy thành tro) và lan ra cả không gian, làm không gian cũng biến màu(cây xanh như củng ánh theo hồng).

5. Câu 5 trang 159 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.

Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẫn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé trộn tỏi ớt ăn rất ngon).

(Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)

Các sự vật và hiện tượng trên được đặt tên theo cách nào (đặt từ ngữ mới để gọi riêng sự vật, hiện tượng đó hay dùng từ ngữ đã có sẵn theo một nội dung mới)? Hãy tìm năm ví dụ về những sự vật, hiện tượng được gọi tên theo cách dựa vào đặc điểm riêng biệt của chúng.

Trả lời:

Cách đặt tên trong đoạn trích là dùng từ ngữ sẵn có nhưng mang nội dung mới dựa vào đặc điểm của sự vật, hiện tượng được gọi tên.

5 ví dụ khác:

+ cá kìm (cá ở biến có hàm dưới nhô ra, nhỏ và dài như cái kìm);

+ cá kim (cá ở biển có mỏ dài và nhọn như cái kim);

+ chim lợn (loài chim cú có tiếng kêu eng éc như lợn);

+ ong ruồi (ong mật nhỏ như ruồi);

+ cà tím (cà quả tròn, nửa trắng nửa tím hoặc màu tím);

6. Câu 6 trang 159 sgk Ngữ văn 9 tập 1

Truyện cười sau đây phê phán điều gì?

Một ông sính chữ bất chợt lên cơn đau ruột thừa. Bà vợ hốt hoảng bảo con:

Mau đi gọi bác sĩ ngay!

Trong cơn đau quằn quại, ông vẫn gượng ậy nói với theo:

Đừng đừng gọi bác sĩ, gọi cho bố đốc tờ!

(Theo Truyện cười dân gian)

Trả lời:

Truyện cười dân gian nhằm phê phán thói sính dùng từ nước ngoài của một số người.

Bài trước:

• Soạn bài Ánh trăng sgk Ngữ văn 9 tập 1

Bài tiếp theo:

• Soạn bài Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận sgk Ngữ văn 9 tập 1

Xem thêm:

• Các bài soạn Ngữ văn 9 khác:

• Để học tốt môn Toán lớp 9
• Để học tốt môn Vật lí lớp 9
• Để học tốt môn Hóa học lớp 9
• Để học tốt môn Sinh học lớp 9
• Để học tốt môn Lịch sử lớp 9
• Để học tốt môn Địa lí lớp 9
• Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 9
• Để học tốt môn Tiếng Anh lớp 9 thí điểm
• Để học tốt môn Tin học lớp 9
• Để học tốt môn GDCD lớp 9

Trên đây là phần Hướng dẫn Soạn bài Tổng kết về từ vựng (Luyện tập tổng hợp) sgk Ngữ văn 9 tập 1 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các bạn làm bài Ngữ văn tốt!

Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com